به نقل از «ایرنا»

شاه در برزخ تاسیس نظام تک‌حزبی

تاریخ انتشار: ۱۱ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۲۴۰۱۲۸

در مطلب زیر احمد قریشی استاد و رییس وقت دانشگاه ملی (شهید بهشتی فعلی)، از برزخ شاه درباره ادامه دادن یک نظام چندحزبی معیوب یا تاسیس نظامی تک‌حزبی در کشور سخن می‌گوید.

سوالاتی از اهل فن

در یک جلسه ای نمایندگان حکومت ما را خواستند. هیاتی بود که بیشتر از همه دانشگاهی‌ها عضو آن بودند. گفتند می‌خواهند ببینند چرا هیچ نوع مشارکت سیاسی از طرف مردم وجود ندارد و هیچ دیالوگی بین حکومت و مردم برقرار نیست.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

گفتند شما که به اصطلاح اهل فن هستید و در رشته های علوم اجتماعی و سیاست و حقوق درس خوانده‌اید این سوالات را بررسی کنید و برای حل این مسائل پیشنهاداتی به دولت بدهید.

حزب هویدا از پیش برنده بود

یکی از کنگره‌های حزب رستاخیز

ما هم چندین جلسه بین خودمان برگزار کردیم. مساله‌ای که اغلب به آن اشاره می‌شد این بود که این خود دولت است که مسائلش را با مردم در میان نمی‌گذارد. مردم فکر می‌کنند که پول نفتی می‌آید و نصف این پول هم حیف و میل و بقیه آن بین مردم تقسیم می‌شود و هیچ نوع فعالیت سیاسی هم تحت این شرایط وجود ندارد.

دو حزب آن موقع وجود داشت. حزب ایران نوین و حزب مردم که هر دو حزب خودشان می‌گفتند وابسته به دستگاه حکومتند. حزب اکثریت که حزب ایران نوین بود و حزب اقلیت که حزب مردم نام داشت روی هیچ اصلی با هم اختلاف نداشتند. در واقع باید سیستم حزبی ایران را دگرگون کرد. اگر واقعا دولت می‌خواهد آزادی دهد باید یک فضای سیاسی بازی به احزاب بدهد.

انتخابات هم پیش رو بود و معلوم بود حزب ایران نوین با تشکیلات خیلی وسیعی که در سرتاسر مملکت داشت و با وجود رهبر این حزب یعنی امیرعباس هویدا که نخست وزیر هم بود، طبعا انتخابات را خواهد برد.

تجویز نسخه تک حزبی و مخالفت شاه

سوم مهر ۱۳۵۷: حزب رستاخیز منحل شد

نظر ما این بود که انتخابات طبیعی و آزادتر باشد. یعنی این سیستم حزبی به این صورت که هست از بین برود. این دو حزب نیز باید منحل شوند و دو حزب دیگر با چهره‌های تازه بیایند. بحث‌ها خیلی مفصل شد. تا اینکه اصلا به این نتیجه رسیدیم که در کشورهایی که در سطح اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ما هستند سیستم دو یا سه حزبی به جایی نرسیده است. این بود که بحث شد که چرا اصلا مثل ممالک آفریقایی سیستم تک حزبی نداشته باشیم؟

روی این موضوع خیلی صحبت شد. گزارشی تهیه و پیشنهاد شد که در ایران سیستم دو یا چند حزبی از بین برود و یک حزب ملی فراگیر به وجود آید ولی در این حزب حق مخالفت و موافقت وجود داشته باشد. این گزارش در تابستان ۱۹۷۴ نوشته شد.

ما گزارش را ارائه دادیم اما تنها حرفی که ما بعد از مدتها شنیدیم این بود که این گزارش را به عرض اعلیحضرت رسانده‌اند و ایشان فرموده‌اند: مگر این‌ها قانون اساسی را نخوانده‌اند؟ مگر کتاب مرا نخوانده‌اند که در آن گفته‌ام باید در ایران سیستم چندحزبی وجود داشته باشد و سیستم یک حزبی خلاف قانون است.

فرمان شاه برای تاسیس نظام تک‌حزبی

شاه در حال مطالعه روزنامه رستاخیز

آنها دیگر هیچ نظری از ما نخواستند و ما هم مشغول تدریس خود در دانشگاه شدیم. دیگر کاری با این کارها نداشتیم تا یک روز در اسفند ماه، رادیو اعلام کرد در فلان ساعت همه به رادیو گوش دهند که اعلیحضرت نطق می‌کنند. رادیو را که باز کردیم دیدیم بله اعلیحضرت می‌فرمایند که همه این سیستم احزاب که در ایران است را منحل کردم و فقط یک حزب در ایران خواهد بود و آن حزب رستاخیر است.

منبع: پروژه تاریخ شفاهی ایران دانشگاه هاروارد/ گفت و گو با احمد قریشی

فرهنگ اندیشه و تاریخ ۰ نفر ناصر غضنفری برچسب‌ها انقلاب اسلامی ایران امیر عباس هویدا حزب رستاخیز

منبع: ایرنا

کلیدواژه: انقلاب اسلامی ایران حزب رستاخیز انقلاب اسلامی ایران حزب رستاخیز تک حزبی دو حزب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۲۴۰۱۲۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دستاوردهای جهاد افغانستان را حفظ می کنیم

طالبان در بیانیه‌ای به مناسبت 8 ثور/اردیبهشت، سالروز پیروزی مجاهدین بر حکومت کمونیستی در افغانستان نوشت «سی و دومین سال پیش در چنین روزی، پس از 14 سال مبارزه پدیده شوم کمونیسم و در کنار آن شوروی در کشور ما شکست خورد و ملت مجاهد افغان توانست آخرین اداره کمونیستی را سرنگون و کشور را به گونه کامل آزاد سازد».

این بیانیه افزود: «هشتم ثور 1371 هـ ش روز کامیابی و آزادی مردم افغانستان است که قربانی‌های ملت مجاهد نتیجه داد و مردم و کشور ما از شر هیولای کمونیسم نجات یافتند». 

طالبان همچنین در این بیانیه کودتای کمونیستی 7 ثور در سال 1357 را نیز روز سیاه افغانستان نامید و تأکید کرد: «کشور ما پس از 20 سال جهاد از یک اشغال دیگر نیز آزاد شد و نظام اسلامی برقرار گردید، بنابراین طالبان با تمام توان تلاش می‌کند تا ثمره قربانی‌ها و مبارزات چندین ساله ملت ما یکبار دیگر ضایع نگردد و نظام اسلامی را که آرمان شهدا است، به گونه کامل نافذ می‌کند».

کودتای هفتم اردیبهشت توسط حزب دموکراتیک خلق افغانستان منجر به روی کار آمدن حکومت کمونیستی در این کشور شد. حکومت کمونیستی که برای تحمیل عقاید الحادی و مارکسیستی بر مردم افغانستان تلاش می‌کرد، اما با واکنش جدی مردم روبه‌رو شد و رفته‌رفته قیام‌های مردمی در این کشور شکل گرفت.

وقتی نظام «داوود خان» براثر کودتای کمونیستی سقوط کرد و چپی‌ها به قدرت رسیدند، با شکل‌گیری آهسته‌آهسته مقاومت در برابر آن‌ها، سربازان روس برای حمایت از نظام دست‌نشانده‌شان وارد افغانستان شدند.

در نهایت مردم متدین افغانستان پس از 14 سال جنگ و مقاومت، حکومت کمونیستی و ابرقدرت تا دندان مسلح را شکست دادند و هشتم ثور سال 1371 نیروهای مجاهدین آخرین سنگر حکومت کمونیستی در کابل را تصرف کردند.

باشگاه خبرنگاران جوان افغانستان افغانستان